On constructing new words.

Зачасаўся хмарачос. 

at a recent poetry show, you criticized one of the poets by saying: "here's the word 'хмарачосы' - skyscrapers in Russian. Yes, that's how they sound in Belarusian, there's no escaping that. But you're a poet! This word is constructed, completely lifeless. It's just awful!"

You are absolutely right to distinguish between what is graceful and what is not, but this conversation will not be about that. Instead, let's talk about the construction of words and how they live.

Knowing the disdain with which you regard, for example, the word 'падабайка', I'll venture to say that you fear absolutely new words, and even more so, words formed by calque. But wouldn't it be better to use direct borrowings? You say that the feeling of the language is important, and indeed it is — however, why limit yourself by prohibiting the use of certain words or even categories of words in your creativity?

Many constructed neologisms are not only logical and understandable — take 'хмарачос', for example, in contrast to 'гмах', it has a clear derivation and a single sense — but such words are also truly alive because they reflect how language lives and changes by incorporating new words. By the way, the word 'адлюстроўваць' (to illustrate) is also a constructed neologism (by Uladzimir Dubouka), and not long ago it was just as constructed a neologism as the aforementioned 'хмарачосы з падабайкамі'. Over time, words delve deeper into the language and become natural for it.

Speaking of logic, its apotheosis is the project 'Свамова' by Ihar Kulikou and Mikhail Bayaryn — a project to create a poetic language, which I will try to defend in this letter. Such experiments may not be accepted, but they are worth attention, and I recommend you to get acquainted with them, Andrey. As for my taste, I consider Ryhor Baradulin a master of using interesting and new words. He wasn't afraid of them, but he didn't make a cult out of them — Uncle Ryhor organically incorporated them into his works where they made sense.

In Charles Baudelaire's poem "Correspondences," there are the following lines:

There are perfumes: one is green, like the meadow

Sweet, like the flesh of an infant, fresh, —

The other — dissolute, intoxicating the spirit

And expands our limits to the inaccessible:

There are musk, frankincense, nard give life a taste,

Insanity — reason, flights — feelings.

And musk, frankincense, and nard in nature are found in an unattractive state, and become something aesthetic and attractive only when a person takes them and, for example, makes perfume out of them.

Let's draw a parallel and say that experimenting with words, creating and using neologisms in the same way expands the limits of the inaccessible, enriches the language, and doesn't allow it to stand still. Therefore, constructed neologisms should be used. And you can start with 'хмарачосы' and 'падабайкі'. Cheers.

арганізатараў Эшафота, Андрэю Касько)

На нядаўнім паэтычным шоў вы ў якасці крытыкі адной з паэтак прамовілі: «вот слово хмарачосы — небоскребы по-русски. Да, так они звучат по-беларуски, от этого деваться некуда. Но вы же поэт! Это слово сконструированное, абсолютно неживое. Оно просто паскудное!»

Абсалютна вашая справа, што лічыць зграбным і нязграбным, размова зараз пойдзе не пра гэта, а пра канструяванасць словаў і тое, як яны жывуць.
Ведаючы, што з такой пагардай вы ставіцеся, напрыклад, і да слова падабайка, выкажу меркаванне, што вы баіцеся абсалютна новых словаў, і яшчэ больш баіцеся словаў, cтвораных калькаваннем. Але хіба лепей выкарыстоўваць прамыя запазычанні? Вы кажаце, што важна пачуццё мовы, і гэта сапраўды так — аднак навошта абмяжоўваць сябе, забараняючы выкарыстанне некаторых слоў або нават катэгорый слоў у творчасці? 

Многія сканструяваныя неалагізмы не толькі лагічныя і зразумелыя — той жа хмарачос, у адрозненне ад гмаха, мае зразумелае паходжанне і адзіны сэнс — аднак такія словы, да таго ж, сапраўды жывыя, бо адлюстроўваюць тое, як мова жыве і змяняецца, папаўючыся новымі словамі. Дарэчы, слова адлюстроўваць — таксама сканструянае (Уладзімірам Дубоўкам), і не так даўно яно было такім жа сканструяваным неалагізмам, як і вышэйзгаданыя хмарачосы з падабайкамі. З часам словы ўсё глыбей уваходзяць у мову і робяцца натуральнымі для яе.

Калі ж казаць пра лагічнасць, то поўны яе апафеоз — праект Ігара Кулікова і Міхаіла Баярына «Свамова» —праект стварэння паэтычнай мовы, што стваралася б толькі шляхам, які я спрабую абараніць у гэтым лісце. Такія эксперыменты можна не прымаць, але яны вартыя ўвагі, і вам, Андрэй, рэкамендую азнаёміцца. Што да майго густу, дык лічу майстрам выкарыстання цікавых і новых слоў Рыгора Барадуліна. Ён не баяўся іх, але і не рабіў з іх культ — дзядзька Рыгор арганічна ўпісваў іх у свае творы там, дзе яны падыходзілі па сэнсе.

У вершы Шарля Бадлера «Адпаведнікі» ёсць наступныя радкі (пераклад Андрэя Хадановіча):

Ёсць водары: адзін зялёны, быццам луг,
Салодкі, як габой, як плоць дзіцяці, свежы, —
Другі — разбэшчаны, раскошай вабіць дух
І неасяжнага нам пашырае межы:
Там мускус, ладан, нард смак надаюць жыццю,
Шаленствы — розуму, парывы — пачуццю.

І мускус, і ладан, і нард у прыродзе знаходзяцца ў непрывабным стане, і атрымліваюцца чымсьці эстэтычным і прывабным толькі тады, калі чалавек бярэцца за іх, і робіць, нарпыклад, парфюму. 

Дазвольце правесці паралель і сказаць, што эксперыментаванне над словамі, стварэнне і выкарыстанне неалагізмаў такім жа чынам пашырае межы неасяжнага, узбагачае мову і не дае ёй стаяць на месцы. Таму выкарыстоўваць сканструяваныя неалагізмы трэба. І пачаць можна з хмарачосаў і падабаек. Бу.